OPINION
Δύο χρόνια πανδημίας, υγειονομικών μέτρων, πολιτικών αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών, αλλά και δύο χρόνια εντυπωσιακής επιτάχυνσης των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων μέσα από οριακές δοκιμασίες για τα συστήματα υγείας, τα εκπαιδευτικά συστήματα, αλλά και τις αγορές εργασίας.
Η τηλεργασία σε ελάχιστο χρόνο εγκατέλειψε τα επιχειρηματικά κέντρα των μεγάλων εταιριών τεχνολογίας και διαχύθηκε στο σύνολο των επιχειρήσεων, λειτουργώντας πλέον ως επιτακτική αναγκαιότητα και όχι ως «εναλλακτική πολυτελείας».
Παράλληλα, τα εθνικά παραγωγικά πρότυπα δοκιμάστηκαν υπό σκληρές και ας ελπίσουμε, ανεπανάληπτες στο άμεσο μέλλον συνθήκες.
Πολιτικές απασχόλησης, μηχανισμοί κοινωνικής προστασίας, προνοιακές πολιτικές, βρέθηκαν στο κέντρο εθνικών κυβερνητικών παρεμβάσεων, φέρνοντάς ξανά στο προσκήνιο την οργανική τους διασύνδεση με την οικονομία και την παραγωγική διαδικασία.
Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Γραφείο Στατιστικών της Εργασίας από τον Απρίλιο του 2021 και μετά διαμορφώνεται μια συστηματική τάση παραίτησης των εργαζομένων από την εργασία τους σε ποσοστά που προσεγγίζουν το 3% του συνολικού εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα (+30% σε σχέση με τον μέσο όρο του 2020).
Στο διάστημα μεταξύ Αύγουστου και Νοεμβρίου, πάνω από 12 εκατομμύρια Αμερικανοί αποχώρησαν οικειοθελώς από την εργασία τους δίνοντας μορφή και περιεχόμενο στο φαινόμενο που πλέον ονομάζουμε η «Μεγάλη Παραίτηση». Σε αντίθεση με την ιστορική εμπειρία που θέλει τα ποσοστά παραιτήσεων από την εργασία να μειώνονται δραματικά σε περιόδους κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, ακολουθώντας αντίστροφα τα ποσοστά αύξησης της ανεργίας, οι Αμερικανοί βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με μια περίπτωση τέλειας αντιστροφής.
Το κύμα παραιτήσεων διευρύνεται παρά τις συνθήκες επισφάλειας που επέβαλε στις αγορές εργασίας η πανδημική περίοδος και δεν αφορά κυρίως τα πλέον καλοπληρωμένα, έμπειρα επιτελικά στελέχη πολυεθνικών εταιριών.
Αντίθετα, στην πλειονότητά τους πρόκειται για νέους εργαζόμενος σε δουλειές χαμηλών αμοιβών, χαμηλών προσόντων και ακόμη χαμηλότερων προσδοκιών. Στην πλειοψηφία τους γυναίκες, είναι η γενιά που άρχισε τον παραγωγικό της βίο υπό τους χειρότερους οιωνούς της χρηματοοικονομικής κατάρρευσης του 2007 και βρέθηκε αντιμέτωπη με το ψυχολογικό όριο που θέτει ο Ομοσπονδιακός κατώτατος μισθός των 7,25 δολαρίων την ώρα.
Υπό αυτούς τους όρους, η παραίτηση από μια θέση εργασίας, έστω και κακοπληρωμένης, θα αποτελούσε πραγματικό λογικό παράδοξο και μια μάλλον ανορθολογική επιλογή.
Ωστόσο, η ιδιαίτερη ιστορική συγκυρία που διαμορφώθηκε κατά την πανδημική περίοδο, μοιάζει να επηρέασε σημαντικά και τα κίνητρα που ρυθμίζουν τις αγορές εργασίας.
Οι χαμηλοί μισθοί, το υψηλό κόστος ζωής, η αναιμική συνδικαλιστική εκπροσώπηση και οι ευέλικτες μορφές εργασίας συγκροτούν ένα εξαιρετικά χαλαρό πλέγμα προστασίας της δοκιμαζόμενης από την πανδημία ισορροπίας μεταξύ εργασιακού βίου και προσωπικής ζωής.
Η αγορά εργασίας στις ΗΠΑ βρέθηκε σε αδυναμία να αντιμετωπίσει ένα ενδεχόμενο που άλλοτε θα έμοιαζε μακρινό: την περίπτωση όπου τα παρεχόμενα φτωχά κίνητρα στους εργαζόμενους δεν θα αρκούσαν πλέον να στηρίξουν την επιλογή της απασχόλησης, έναντι τις οικειοθελούς αποχώρησης, έστω και για μια περιορισμένη χρονική περίοδο.
Στην Ευρώπη, αν και επισημαίνεται μια σχετική αύξηση των ποσοστών παραίτησης κατά την ίδια περίοδο, σε καμιά περίπτωση δεν παρατηρείται ένα αντίστοιχο σε μέγεθος και έκταση φαινόμενο.
Το τόσο κατακριμένο «ηπειρωτικό μοντέλο» των σχετικά προστατευμένων από δημόσιες πολιτικές απασχόλησης, αγορών εργασίας, μοιάζει να λειτούργησε θετικά κατά την πανδημική περίοδο.
Η Ευρώπη επέδειξε μεγαλύτερες αντοχές στους απορρυθμιστικούς παράγοντες της απασχόλησης, σε σχέση με τις ΗΠΑ.
Η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών προχώρησε σε αύξηση των κατώτατων μισθών, αύξησε την υποστήριξη των δημοσίων συστημάτων υγείας, εκπαίδευσης και κατάρτισης και προσπάθησε να απορροφήσει τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και της αυξήσεις κόστους διαβίωσης που προέκυψαν.
Η ελληνική περίπτωση μοιάζει να διαφοροποιείται, ακόμη μια φορά, από τα παραπάνω πρότυπα αντίδρασης, συνδυάζοντας τα σημαντικότερα προβλήματα που εμφανίζει το καθένα, χωρίς να συνδυάζει όμως και τις ανάλογες λύσεις.
Η ελληνική αγορά εργασίας συνεχίζει να επιβαρύνεται από τις επιπτώσεις μιας υπερδεκαετούς κρίσης: χαμηλές αμοιβές, μειωμένα επίπεδα κοινωνικής προστασίας και κυρίως εξαιρετικά φτωχά ποιοτικά χαρακτηριστικά των προσφερόμενων θέσεων απασχόλησης.
Οι Έλληνες εργαζόμενοι «κινητοποιούνται» όλο και λιγότερο από τα μειωμένα μισθολογικά κίνητρα που τους δίνονται, ενώ βρίσκονται αντιμέτωποι με εργασιακά περιβάλλοντα που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους για προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη.
Μάλιστα, σε συγκεκριμένους παραγωγικούς κλάδους και σε σχετικά υψηλά επίπεδα προσόντων, η απόσταση που χωρίζει την απασχόληση από την εθελούσια αποστασιοποίηση από την αγορά εργασίας μοιάζει να μειώνεται δραματικά.
Οι μισθοί απέχουν σημαντικά από το να λειτουργήσουν ως ανταγωνιστικές και δίκαιες αμοιβές της παρεχόμενης εργασίας. Η δε προηγούμενη κατάρτιση και η επαγγελματική εμπειρία των εργαζομένων δεν αναγνωρίζονται στο μέτρο που τους αναλογεί. Στην Ελλάδα δεν καταγράφονται σημαντικά ποσοστά παραιτήσεων. Ωστόσο έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο δυσκολεύεται να αποδεχτεί την ιδέα ότι οι δεξιότητές του και η εμπειρία του κοστολογούνται ελάχιστα παραπάνω από τον κατώτατο μισθό, με τις προοπτικές περεταίρω ανέλιξης να παραμένουν ελάχιστες και τις προσδοκίες για βελτίωση της ποιότητας της εργασίας τους λιγοστές.
Η αντίδραση των επιχειρήσεων σε αυτό το κίνδυνο οικειοθελούς αποστασιοποίησης από την αγορά εργασίας θέσεων εξειδικευμένης απασχόλησης, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται στο πρώιμο στάδιο μιας κρίσης εργασιακών κινήτρων που δυνητικά μπορεί να κοστίσει πολύ ακριβότερα από κάθε πραγματικά γενναία επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Είναι αναγκαίο να καλύψουν το χαμένο έδαφος της χρόνιας αποεπένδυσης στο εργατικό τους δυναμικό, προσβλέποντας στην ουσιαστική ποιοτική αναβάθμιση των θέσεων εργασίας που προσφέρουν και κατ’ επέκταση την συνολική αναβάθμισή τους.
Όσο συνεχίζουν να επιλέγουν την τακτική της απαξίωσης των δεξιοτήτων, της επαγγελματικής εμπειρίας και των δημιουργικών κινήτρων των εργαζομένων, τόσο η αύξηση της παραγωγικότητας θα απομακρύνεται ως στόχος, κρυμμένη πίσω από πρόσκαιρες και επισφαλείς «κερδοφορίες».
Παράλληλα το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την αγορά εργασίας ενισχύει τον προαναφερόμενη στρέβλωση.
Με τον κατώτατο μισθό εκτός διαπραγμάτευσης μεταξύ κοινωνικών εταίρων και τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις ουσιαστικά καταργημένες, η αγορά εργασίας αδυνατεί να αντιδράσει αποτελεσματικά σε αλλαγές που επιβάλλονται ταχύτατα, θίγοντας εν τέλει την ίδια την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ακόμη μια φορά η άμεση ή έμμεση συμπίεση των αμοιβών.
Ίσως τελικά η ελληνική εκδοχή της «Μεγάλης Παραίτησης», να περιγράφει περισσότερο την χρόνια τάση παραίτησης των επιχειρήσεων από την αναγκαιότητα της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού τους, αλλά και την «Παραίτηση» των κυβερνήσεων να ασκήσουν ουσιαστικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας σκοπεύοντας σε μια ποιοτικότερη απασχόληση.
* Ο Χρήστος Γούλας, PhD, είναι Διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ) και το άρθρο του δημοσιεύτηκε στο “Money Review” της εφημερίδας «Καθημερινή»
Ροή Ειδήσεων
19/04/2024 | 14:06
Botox και υαλουρονικό οξύ: Αυτές είναι οι ιατρικές ειδικότητες που επιτρέπεται να τα χορηγούν
19/04/2024 | 13:57
Ελένη Τσολάκη: Η απίστευτη αποκάλυψη για την Ελένη Μενεγάκη – «Μας ζητούσαν τη σακούλα! Το διανοείστε;»
19/04/2024 | 13:47
Καιρός: Σε έκτακτο δελτίο επικίνδυνων φαινομένων αναβαθμίζεται το έκτακτο δελτίο επιδείνωσης – Στη Θεσσαλία ο Κικίλιας
19/04/2024 | 12:52
Νόνη Δούνια: Η πρώτη αντίδραση για διαγραφή Παπανώτα – «Δεν χωράνε πλέον σεξιστικά σχόλια, ήταν αυτονόητο να γίνει»
19/04/2024 | 11:32
«Επίθεση» από Δανάη Μπάρκα σε Δημήτρη Παπανώτα: «Με ένα απλό γκουγκλάρισμα μπορείς να δεις ποιον επιλέγεις»
19/04/2024 | 10:43
Εκρήξεις στο κεντρικό Ιράν – Πιθανή ισραηλινή επίθεση – Άλμα στην τιμή του πετρελαίου
19/04/2024 | 10:18
Δημήτρης Παπανώτας για ΣΚΑΪ: «Κοροϊδεύουν τον κόσμο μπροστά στα μάτια του» – Για ΣΥΡΙΖΑ: «Με έφαγαν, καλή χώνεψη»
19/04/2024 | 09:49
Έλλη Στάη: Είμαι 70 χρονών, υπήρξα σκληρή επίτηδες, δεν κάνω διατροφή αλλά γυμνάζομαι
18/04/2024 | 09:29
Επικό τρολάρισμα Κουτσούμπα με… σφυροδρέπανο στον Κασσελάκη για το τι εμφανίστηκε στη βάπτισή του
18/04/2024 | 09:03
Ανδρουλάκης για «βάπτιση» Κασσελάκη: «Όταν εγώ βαφτίστηκα στο Αρκαλοχώρι βγήκε ο ήλιος του ΠΑΣΟΚ»
18/04/2024 | 08:27
Δημήτρης Παπανώτας: Εκτός Happy Day νωρίτερα ο δημοσιογράφος – Τι είπε η Σταματίνα Τσιμτσιλή
18/04/2024 | 09:52
Γιώργος Τσίπρας για το «θαύμα» στη βάπτιση του Στέφανου Κασσελάκη: «Αυτή η αναφορά ήταν σοκαριστική»
18/04/2024 | 08:50
Ελεονώρα Μελέτη – Θανάσης Πάτρας: Η διαφορετική έναρξη στην εκπομπή και τα συγκινητικά λόγια
18/04/2024 | 14:59
Εκτός του ευρωψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ ο Δημήτρης Παπανώτας μετά το σάλο για τις δηλώσεις του
18/04/2024 | 11:24
Ελένη Μενεγάκη: Ο Δημήτρης Ουγγαρέζος αρνήθηκε να σχολιάσει την αποχώρησή της από το MEGA
18/04/2024 | 10:08
Τσιμτσιλή για Μενεγάκη: «Όταν ένας σταθμός βλέπει ότι δεν βγαίνει το κόστος, έχει το δικαίωμα να σου το πει»
Σχετικά Άρθρα
