Αθήνα

 

16 oC

αίθριος καιρός

Hottest

Ενημέρωση σε... fast-forward!

kokkalis 280324
Τα λόγια αγάπης του Πέτρου Κόκκαλη για τη Δήμητρα Ματσούκα

OPINION

Πως εμφανίζεται η βία στα Μέσα Ενημέρωσης

Τέτοια είναι η δύναμη τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτηση με όρους «τηλεοπτικότητας» ή «media-κότητας», τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζητάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεων τους.

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν, οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται, όμως οι απόψεις τους όμως συχνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία, διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων. Αν κάθε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέχουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας, συμβαίνει άραγε το ίδιο και με τα ΜΜΕ; Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχετίζονται με την κοινωνική ή την διαπροσωπική βία.

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος. Στον πολιτισμό της τηλεόρασης, της υπέρ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτικών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανίσχυρη και ολότελα διαφορετική.

“Πρόκειται για την βία των εικόνων και του θεάματος. Είναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια, την εξάλειψη κάθε μυστικότητας. Δεν δουλεύει εργαλειακά αλλά σε συνάφεια (σ.σ. με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία, στερεότυπα, πολιτικές επιδιώξεις), μολύνοντας μας, σπάζοντας τις εσώτερες άμυνες μας” γράφει ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ.

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη, η δυνατότητα καθενός μας να τοποθετείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα, να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέσων, να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς. Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρακτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επειδή είδε τηλεόραση), αλλά “επί-μολυντικό”.

Τι σημαίνει “μόλυνση” εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα). Οι μηχανισμοί διαμεσολάβησης μεταξύ γεγονότων, ειδήσεων και πολιτών, είναι το μήνυμα. Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003, η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πολυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση. Μας μαθαίνουν πως να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύουν τι άποψη πρέπει να έχουμε για αυτόν.

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών, η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις, η ισότιμη παρουσία του “τίποτα” δίπλα στο “σημαντικό” απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσιακή αφήγηση, η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυναμώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών, τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου. Τα αδιάψευστα τεκμήρια των εικόνων που -στην πραγματικότητα- εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους. Οι αποδέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που αποτελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα. Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν διαθέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας. Η βία αισθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφήγησης. Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται.

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβοι Ζίζεκ, πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που «υπόσχονται την πραγματικότητα». Καθώς η δημόσια σφαίρα, συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώσεις, αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία.

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους “πραγματικούς” ανθρώπους που ζουν “πραγματικές” ζωές, έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ. Ο διχασμός ανάμεσα στην συνεκτική καθημερινότητα και την θραυσματική αναπαράσταση της, την ένταξη της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογικά προσδιορισμένη, είναι μια μορφή μετά-βίας, σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ. Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσδένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα, τότε προσαρτάται στην βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή.

(το παραπάνω μου άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ τον Δεκέμβριο του έτους 2011)

*Ο Αλέξανδρος Κασσανδρινός είναι δικηγόρος Αθηνών- Φρανκφούρτης

Ροή Ειδήσεων

6167830

28/03/2024 | 23:01

Βουλή: Καταψηφίστηκε η πρόταση δυσπιστίας για τα «Τέμπη» με 159 «Όχι»

28/03/2024 | 22:46

Θοδωρής Αθερίδης: Μου αρέσει πάρα πολύ το Ζάρι της Μαρίνας Σάττι, σίγουρα θα είναι μέσα στην τριάδα

28/03/2024 | 22:42

Νέο τζακ ποτ στο Τζόκερ – Δείτε ποιοι αριθμοί κληρώθηκαν
6167625

28/03/2024 | 22:26

Σωκράτης Φάμελλος: Σχέδιο συγκάλυψης του εγκλήματος των Τεμπών με ευθύνη Μητσοτάκη, να γίνει Προανακριτική για τον Καραμανλή

28/03/2024 | 22:20

MasterChef-Απών ο Σωτήρης Κοντιζάς: «Δεν είμαστε όλοι καλά, δεν ακολούθησε τις οδηγίες»

28/03/2024 | 22:05

Νίκος Ανδρουλάκης: Εδραιωμένη η πεποίθηση στον λαό πως η κυβέρνηση λειτουργεί ως μηχανή διαφθοράς
screenshot 21

28/03/2024 | 21:57

Πυροβολισμοί στα ΚΤΕΛ Κηφισού- Ένας τραυματίας

28/03/2024 | 21:53

Survivor-Αλέξης Παππάς: Η Χρύσα απείλησε την ομάδα ότι στη μονομαχία θα περπατά

28/03/2024 | 21:47

Κυριάκος Μητσοτάκης: «Δεν ντρέπεστε να λέτε ότι μέλημά μου ήταν να αλλάξω τους διαλόγους;» – Ουδέποτε υπήρξε εντολή για συγκάλυψη, κοιτώ στα μάτια τους συγγενείς των θυμάτων
 ΚΑΣΣΕΛΑΚΗΣ

28/03/2024 | 21:34

Κασσελάκης σε Μητσοτάκη: Επαναφέρω την πρόταση για αξιοπρεπή αποχώρηση προτού το παρακράτος καταρρεύσει πάνω σας

28/03/2024 | 21:23

ΚΚΕ για παραιτήσεις υπουργών: Αδιαμφισβήτητες οι σχέσεις της κυβέρνησης με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα

28/03/2024 | 21:12

Δημήτρης Κόκοτας: Σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο μετά το έμφραγμα
zestos kairos

28/03/2024 | 20:57

Καιρός αύριο Παρασευή: Ανοιξιάτικος σε όλη τη χώρα με θερμοκρασίες μέχρι και 26 βαθμούς Κελσίου

28/03/2024 | 20:51

Αλέξης Χαρίτσης: Δεσμευτείτε για σύσταση Προανακριτικής – Ο Φλωρίδης οφείλει να παραιτηθεί

28/03/2024 | 20:40

ΣΥΡΙΖΑ για παραιτήσεις Παπασταύρου και Μπρατάκου: Καλή τύχη στους επόμενους…
lazaros lavasidis kentriki
Λάζαρος Λαβασίδης: Ένα πείραμα εν αναμονή
screenshot 14
Κρείττον του λαλείν το σιγάν
280699874 2173598039475106 5681344062880807178 n
Στέλλα Μπελιά: «Αριστερά με ακροδεξιά επιχειρήματα»
231204123225 01 gaza attack 120323
Σφοδροί βομβαρδισμοί του Ισραήλ, στη νότια Γάζα
Η πρώην καγκελάριος και η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη
salteri
Νέο φορολογικό νομοσχέδιο- Ασκήσεις κοινωνικού αυτοματισμού