ΠΟΛΙΤΙΚΗ
29 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα δίχως τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ο εμβληματικός πολιτικός που άφησε το δικό του στίγμα στην ιστορία και την πολιτική ζωή της Ελλάδας έφυγε από την ζωή στις 23 Ιουνίου 1996.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου σηματοδότησε και διαμόρφωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό την πορεία της Ελλάδας στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Ο θάνατός του επήλθε έπειτα από μακρά περίοδο προβλημάτων υγείας ενώ ήταν και το τέλος μιας πολιτικής σταδιοδρομίας που σημάδεψε τον δημόσιο βίο της χώρας.
Μέχρι αργά το μεσημέρι, η τελευταία ημέρα της ζωής του Ανδρέα Παπανδρέου είχε κυλήσει χωρίς κάτι το ιδιαίτερο. Υποβλήθηκε στις απαιτούμενες θεραπείες που του είχαν συστήσει οι γιατροί προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα οξεία καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, το μεσημέρι έφαγε λιτά και ακολούθως ξεκουράστηκε.
Επιζητούσε τις επισκέψεις
Από το απόγευμα άρχισαν οι επισκέψεις, τις οποίες επιζητούσε και ο ίδιος, ενόψει μάλιστα και του επικείμενου συνεδρίου που είχε προγραμματιστεί για τις 27 Ιουνίου, δηλαδή μόλις πέντε ημέρες αργότερα.
Όλοι περίμεναν με αγωνία να μάθουν τις προθέσεις του. Θα πήγαινε έστω και σε αυτή την κατάσταση να μιλήσει, θα έστελνε κείμενο παρέμβασης ή θα άφηνε τα γεγονότα να εξελιχθούν χωρίς την παρέμβασή του;
Ο πρώτος που τον επισκέφθηκε ήταν ο Αντώνης Λιβάνης, ο μακροβιότερος και πιο έμπιστος συνεργάτης του. Έμειναν μόνοι στο γραφείο του Παπανδρέου και αφού τα είπαν αποχώρησε. Τον επισκέφθηκαν επίσης οι καθηγητές Ιατρικής και φίλοι του Δημήτρης Κρεμαστινός και Κώστας Στεφανής, οι οποίοι επίσης κουβέντιασαν μαζί του σε ευδιάθετο κλίμα.
Ακολούθως πέρασε ο γιος του, Γιώργος Παπανδρέου, μαζί με τη (τότε) σύζυγό του Άντα και την κόρη τους Μαργαρίτα. Αφενός ήθελε να δει πώς πάει ο πατέρας του και αφετέρου να τον πείσει να μην παραστεί στις εργασίες του 4ου Συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ.
Μέχρι τις 20.30 είχαν φύγει όλοι. Στο μεταξύ, όμως, είχαν έρθει ο Τηλέμαχος Χυτήρης και ο Νίκος Αθανασάκης, προκειμένου να δουλέψουν το κείμενο της ομιλίας του προέδρου στο επικείμενο συνέδριο. «Για να είμαστε ειλικρινείς, μιλούσε λίγο και άκουγε περισσότερο» θα πει αργότερα ο Χυτήρης.
Γύρω στις 21.00 ο Παπανδρέου αποκρίνεται: «Καθίστε να φάμε μαζί». Τρώγοντας ψάρι και σαλάτα, μαζί με τη Δήμητρα Λιάνη, τους γιατρούς και τη νοσηλεύτρια που κούραρε τον καταπονημένο πολιτικό, είδαν στην τηλεόραση τις ειδήσεις των εννέα και ακολούθως συζήτησαν για τα όσα έγιναν στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής που είχε πραγματοποιηθεί το μεσημέρι στα γραφεία της Χαριλάου Τρικούπη.
Μετά η ατμόσφαιρα χαλάρωσε και οι συνδαιτυμόνες άρχισαν να λένε διάφορες ιστορίες. Ο Ανδρέας κυρίως άκουγε, πίνοντας κάνα δυο ποτηράκια λευκό κρασί. Κατά τις 22.30 σηκώθηκαν όλοι από το τραπέζι και κάθισαν στο σαλόνι.
«Τρέξτε γρήγορα, κάτι συμβαίνει με τον πρόεδρο»
Ο Ανδρέας αποχώρησε και λίγες ώρες μετά… «Τρέξτε, τρέξτε γρήγορα, κάτι συμβαίνει με τον πρόεδρο!». Η Αλέκα, η νυχτερινή νοσοκόμα που έχει αναλάβει να προσέχει την κατάσταση της υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου, τρέχει αλαφιασμένη από την κρεβατοκάμαρα στο μπαλκόνι της οικίας του προέδρου του ΠΑΣΟΚ ζητώντας βοήθεια από τους γιατρούς που έχουν κάτσει στη δροσιά και κουβεντιάζουν αμέριμνοι μαζί με τη σύζυγο του τέως πρωθυπουργού Δήμητρα Λιάνη και τα στελέχη του Κινήματος Τηλέμαχο Χυτήρη και Νίκο Αθανασάκη.
Η ώρα είναι 01.30 το πρωί. Ξημερώματα Κυριακής 23 Ιουνίου 1996.
Μέσα σε δευτερόλεπτα σπεύδουν πάνω από τον 77χρονο ηγέτη, ο οποίος έχει χάσει τις αισθήσεις του και κάθε επαφή με το περιβάλλον, ο καθηγητής Ιατρικής Αθανάσιος Μαΐλης, ο φυσικοθεραπευτής Μάκης Καρπαθίου και η γιατρός Πέννυ Φλεβάρη.
Τον υποβάλουν χωρίς περιστροφές σε καρδιογράφημα. Δυστυχώς όμως στην οθόνη αποτυπώνεται μονάχα μια μονότονη οριζόντια γραμμή, δείγμα ότι η ραγισμένη καρδιά του Παπανδρέου δεν χτυπά.
Σε μια ύστατη προσπάθεια να τον επαναφέρουν στη ζωή, του κάνουν μαλάξεις στο στήθος και χρησιμοποιούν τον απινιδωτή. Τα μάτια τού πάλαι ποτέ γητευτή των μαζών είναι ορθάνοιχτα, αλλά σε κανένα ερέθισμα δεν αντιδρά.
Οταν έφθασε στην πολυτελή οικία της οδού Αγράμπελης 3, στην Εκάλη, ο προσωπικός του γιατρός Δημήτρης Κρεμαστινός, μαζί με τον συνεργάτη του Αίαντα Αντωνιάδη, όλα είχαν τελειώσει.
Το μυαλό στους ανθρώπους που είχαν «φύγει»
Κάποιοι άνθρωποι όταν πλησιάζει το τέλος τους συνηθίζουν να καλούν ανθρώπους που έχουν φύγει από τη ζωή. Το Σάββατο 22 Ιουνίου 1996 ο Ανδρέας Παπανδρέου ξύπνησε κακόκεφος και κουρασμένος. «Θέλω να μου φωνάξεις τον Καραγάτση», θα πει στον αστυνομικό του.
Ο Τάκης Καραγάτσης που ζητούσε να δει επίμονα ήταν ο παλιός πιστός του σωματοφύλακας και προσωπικός οδηγός, ο οποίος όμως είχε πεθάνει λίγα χρόνια πριν…
Λίγες ώρες αργότερα θα τον επισκεφθεί στο σπίτι της Εκάλης ο φυσιοθεραπευτής Μάκης Καρπαθίου, ο οποίος του έκανε λογοθεραπεία προκειμένου να αποκατασταθεί η ομιλία του μετά την τραχειοστομία που είχε υποβληθεί προ μηνών στο Ωνάσειο.
Ο πολύπειρος πολιτικός, αν και με δυσκολία στην άρθρωση, θα αρχίσει να του μιλάει για το πόσο καλός άνθρωπος είναι ο Μήδης. Ελάχιστοι γνώριζαν ότι ο Μήδης ήταν ο αγαπημένος φίλος του πατέρα του, Γεωργίου Παπανδρέου, και πως ο «Γέρος της Δημοκρατίας» τον είχε συνεργάτη του από τότε που εκλεγόταν βουλευτής Λέσβου μέχρι και το 1963 που σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, χωρίς ποτέ να ξεπεράσει τον χαμό του.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε στη Χίο το 1919. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ολοκλήρωσε διδακτορικές σπουδές στα οικονομικά στο Χάρβαρντ. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρέτησε στο αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό ως αναλυτής και απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα. Μετά τον πόλεμο ακολούθησε ακαδημαϊκή σταδιοδρομία, διδάσκοντας σε πανεπιστήμια όπως το Χάρβαρντ και το Μπέρκλεϊ, στο οποίο και διατέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών.
Το 1937 εισήλθε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ωστόσο το 1939 και συγκεκριμένα μετά τη σύλληψή του από το καθεστώς Μεταξά, αναχώρησε για τις ΗΠΑ, όπου συνέχισε τις σπουδές του. Το 1937 συμμετείχε σε ομάδα δεκατριών νεαρών τροτσκιστών κομμουνιστών -με πολιτικές αναφορές στην ομάδα «Προλετάριος»-, μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης. Τα μέλη της «ομάδας των δεκατριών», συνελήφθησαν από την αστυνομία, εξαναγκάστηκαν σε υπογραφή δήλωσης μετανοίας και αποκήρυξης του κομμουνισμού και τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι. Τον Ανδρέα Παπανδρέου ανέκρινε προσωπικά ο Κωνσταντίνος Μανιαδάκης, υφυπουργός Δημοσίας Ασφαλείας. Χρόνια αργότερα, το 1964, ως βουλευτής της ΕΡΕ ο Μανιαδάκης χρησιμοποίησε τη «δήλωση μετανοίας» για να επιτεθεί πολιτικά στον Ανδρέα Παπανδρέου.
Υπηρέτησε εθελοντής σε σημαντική θέση στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, ως εξεταστής μοντέλων για τον κατάλληλο χρόνο επισκευής πολεμικών πλοίων. Το 1943 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στα Οικονομικά και τη Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου και διορίστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής (associate professor). Το 1944, ο μόλις 25 ετών Ανδρέας Παπανδρέου είναι ένα από τα πέντε μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας στη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς —που σχεδίασε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας ως τις πετρελαϊκές κρίσεις του ’70— της οποίας ηγείται ο κορυφαίος Έλληνας οικονομολόγος Κυριάκος Βαρβαρέσος.[14] Το 1947 διορίστηκε επίκουρος και στη συνέχεια τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μινεσότα] και του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ (Berkeley) της Καλιφόρνια, όπου και διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης από το 1956 ως το 1959.
Επέστρεψε οικογενειακώς στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ στις 16 Ιανουαρίου του 1961 και έπειτα από πρόταση του τότε Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή ανέλαβε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Επιστημονικός Διευθυντής του νεοσύστατου Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), καθώς και Σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος. Για πρώτη φορά εκλέχθηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου το 1964. Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του ως υπουργός Προεδρίας και αργότερα ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού. Την περίοδο της «Αποστασίας» κατάφερε να κερδίσει την συμπάθεια των πρώην ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, των οποίων την εμπιστοσύνη δεν έχασε ποτέ. Παράλληλα η ηγεσία της Αριστεράς τον έβλεπε βέβαια καχύποπτα, όπως και ο ίδιος άλλωστε.
Στις 21 Απριλίου όταν εκδηλώθηκε η χούντα των Συνταγματαρχών ήταν από τους πρώτους που συνελήφθησαν. Ωστόσο αφέθηκε ελεύθερος μετά από παρέμβαση διανοούμενων και πολιτικών στον πρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον. Στις αρχές του 1968 έφυγε από την Ελλάδα και πήγε στην Στοκχόλμη, όπου ίδρυσε το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), που έδρασε αντιδικτατορικά στο εξωτερικό, με πολλά από τα στελέχη να τον ακολουθούν στη συνέχεια στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ (Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα). Στις 17 Νοεμβρίου, οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές, λαμβάνοντας 13,58% και 12 έδρες στη Βουλή. Στην πολιτική του θα ξεκινήσει να επικρατεί η αντιαμερικανική και αντιΝΑΤΟϊκή χροιά. Το 1977, το ΠΑΣΟΚ θα γίνει αξιωματική αντιπολίτευση λαμβάνοντας ποσοστό 25,34% και 93 βουλευτές. Το ΠΑΣΟΚ κατάφερε τελικά να έρθει στην εξουσία το 1981, την «ώρα της αλλαγής», όπως είχε ονομαστεί, λαμβάνοντας ποσοστό που άγγιξε το 48,1%.
Η έννοια της «Αλλαγής», βρισκόταν στο γεγονός πως ύστερα από μια μακρά περίοδο δεξιάς κυβέρνησης, την εξουσία πήρε ένα κόμμα που διέπεται από τις αρχές του Σοσιαλισμού. Η προεκλογική εκστρατεία του Α. Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες», ενώ ο ίδιος καλλιέργησε το προφίλ του πολιτικού που βρισκόταν σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τα λαϊκά στρώματα• συνήθως προσφωνούνταν, από φίλους και αντίπαλους, με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».
Το 1985 το ΠΑΣΟΚ κέρδισε και πάλι τις εκλογές. Όμως 3 χρόνια αργότερα θα ξεσπάσει το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο κατηγορήθηκαν για ενεργή συμμετοχή στελέχη της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανόμενου και του Ανδρέα Παπανδρέου. Στις εκλογές του 1989 ηττήθηκε, αλλά το ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει στην εξουσία το 1993. Απαλλαγμένος από τις κατηγορίες του σκανδάλου Κοσκωτά, επέστρεψε θριαμβευτής και έλαβε 47%.
Ροή Ειδήσεων
11/07/2025 | 20:15
Έρχεται νέο κύμα ζέστης: Στους 38 βαθμούς ο υδράργυρος μέχρι την Τρίτη, άνεμοι 6 μποφόρ στο Αιγαίο – Αναλυτική πρόγνωση
11/07/2025 | 20:10
ΑΑΔΕ – Τελωνεία: Σημαντική βελτίωση στη διευκόλυνση του εμπορίου καταγράφει έρευνα του ΟΗΕ
11/07/2025 | 20:00
ΠΑΣΟΚ: Η πρότασή μας για την τροπολογία του περιορισμού του ασύλου είναι ξεκάθαρη – Έχουμε καθαρό μέτωπο με την Ακροδεξιά
11/07/2025 | 19:58
UEFA: Η Κρίσταλ Πάλας υποβιβάστηκε στο Conference League – Στο Εuropa League Νότιγχαμ Φόρεστ, Λιόν
10/07/2025 | 21:40
Χρήστος Κούγιας: «Βρήκα διαφυγή στον τζόγο, ο πατέρας μου με έδιωξε από το σπίτι»
10/07/2025 | 12:40
Χρήστος Κούγιας: «Ήμουν κλεισμένος στο σπίτι, είχα φτάσει 160 κιλά – Δεν έχω ζήσει την νορμάλ ελληνική οικογένεια»
10/07/2025 | 15:40
Βουλή: «Ναι» από τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ στο νομοσχέδιο για τη δημοσιονομική ισορροπία
10/07/2025 | 18:40
Γαλλία: Αθωώθηκαν οι δύο γυναίκες που διέδιδαν ότι η Μπριζίτ Μακρόν είχε γεννηθεί άνδρας
10/07/2025 | 20:32
Δεν εκβίασα τη Ζέττα Μακρή, μου κατέστρεψε τη ζωή, υποστήριξε ο δημοσιογράφος Δημήτρης Μαρέδης
10/07/2025 | 13:59
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε την πρόταση μομφής κατά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
10/07/2025 | 13:57
Δίκη για δολοφονία Κ. Γρίβας: Αντιπαράθεση της μητέρας του κατηγορούμενου με την οικογένεια του θύματος
10/07/2025 | 11:40
Ευγενία Μανωλίδου: «Ο Άδωνις είναι ένα καλό παράδειγμα για μένα και για τα παιδιά μας»
Σχετικά Άρθρα
