STIGMA
Η πρόοδος της χώρας υπήρξε ιστορικά αλληλένδετη με την πρόοδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η δεκαετία του ’80 και του ’90 αποτέλεσαν τη χρυσή εποχή του θεσμού.
Το ΠΑΣΟΚ ήταν ο πολιτικός χώρος που αναγνώρισε πρώτος την αξία της Αυτοδιοίκησης, όχι ως εργαλείο εξουσίας, αλλά ως πραγματική αποκέντρωση και μοχλό δημοκρατίας και ανάπτυξης.
Ο Νόμος 1416/1984 του Γιώργου Γεννηματά, αποτέλεσε τη θεσμική θεμελίωση της Α’ βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά, οι Δήμοι και οι Κοινότητες απέκτησαν πραγματικές αρμοδιότητες, νομική προσωπικότητα δημοσίου δικαίου και διοικητική αυτοτέλεια, σπάζοντας τη μακροχρόνια εξάρτησή τους από τον διορισμένο κρατικό έλεγχο.
Ακολούθησε η θεσμοθέτηση της αιρετής Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, το 1994, μια ακόμη τομή του ΠΑΣΟΚ, που ανέδειξε την πολιτική χειραφέτηση της Περιφέρειας και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τον δεύτερο βαθμό τοπικής εξουσίας.
Το 1997, ο νόμος «Καποδίστριας» (Ν. 2539/1997) άλλαξε τον χάρτη της χώρας, με συνενώσεις χιλιάδων μικρών κοινοτήτων σε ισχυρούς Δήμους, ώστε να εξασφαλιστεί διοικητική και αναπτυξιακή ικανότητα. Παράλληλα, ο θεσμός των Τοπικών Συμβουλίων Νεολαίας, η χρηματοδότηση κοινωνικών δομών, οι μεταφορές σχολικής αρμοδιότητας στους Δήμους και η ανάθεση βασικών υπηρεσιών στους ΟΤΑ δημιούργησαν μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τις τοπικές κοινωνίες.
Η συνέχεια ήρθε με τον «Καλλικράτη» (Ν. 3852/2010), επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ το 2010, που συνέχισε τη μεταρρυθμιστική πορεία της Αυτοδιοίκησης. Ο «Καλλικράτης» περιέλαβε:
• Τη δραστική μείωση των ΟΤΑ (από 1034 σε 325),
• Τη δημιουργία αιρετών Περιφερειών,
• Την καθιέρωση οργάνων εσωτερικού ελέγχου, διαφάνειας και λογοδοσίας,
• Τη μεταβίβαση 1200 αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στους ΟΤΑ,
• Την πρόβλεψη για Μητροπολιτική Διακυβέρνηση στα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα.
Ήταν μία ριζική αλλαγή, που παρότι συνέπεσε με τη δημοσιονομική κρίση, έθεσε το πλαίσιο για μια ευρωπαϊκού τύπου διοίκηση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Η σύγχρονη πραγματικότητα, όμως, απαιτεί ένα νέο σχέδιο. Οι πόλεις άλλαξαν. Οι ανάγκες μεταβλήθηκαν. Και μαζί με αυτές πρέπει να αλλάξει και η θεσμική, χρηματοδοτική και λειτουργική συγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το πρόβλημα της ΤΑ δεν είναι ο εκλογικός της νόμος. Δεν είναι με τι ποσοστό θα εκλέγεται ο εκάστοτε Δήμαρχος. Το πρόβλημα είναι πιο βαθύ, θεσμικό και λειτουργικό.
Ο πυρήνας της στρέβλωσης βρίσκεται στην απόκλιση ανάμεσα στον τυπικό και τον πραγματικό πληθυσμό των Δήμων. Αυτή η παραμόρφωση αποτελεί το θεμέλιο της αδικίας σε όλα τα υπόλοιπα επίπεδα: χρηματοδότηση, στελέχωση, υποδομές, αρμοδιότητες.
Σήμερα, η απογραφή καταγράφει συχνά ετεροδημότες ως μόνιμους κατοίκους, επειδή βρίσκονται προσωρινά στον τόπο καταγωγής τους την περίοδο της απογραφής. Έτσι, η χρηματοδότηση μέσω των ΚΑΠ, η ΣΑΤΑ, οι ανάγκες σε προσωπικό υπολογίζονται με βάση έναν πληθυσμό που δεν ασκεί πίεση στην καθημερινότητα ενός Δήμου.
Χρειάζεται μια θεσμική τομή:
• Όποιος διαμένει σε έναν Δήμο για τουλάχιστον 6 μήνες ετησίως να λογίζεται αυτοδίκαια δημότης.
• Ο μόνιμος πληθυσμός να ορίζεται με βάση την πραγματική διαμονή και όχιτη διοικητική εγγραφή.
• Η απογραφή να συνδεθεί με τη φορολογική δήλωση κύριας κατοικίας (Ε1).
• Οι χρηματοδοτήσεις και οι στατιστικές προβλέψεις να βασίζονται σε αυτά τα στοιχεία.
Παράλληλα, είναι αναγκαία η πλήρης καταγραφή και αναγνώριση των παρακρατηθέντων πόρων υπέρ της ΤΑ, που ουδέποτε αποδόθηκαν από το κεντρικό κράτος, καθώς και η αποκατάστασή τους με έναν διαφανή μηχανισμό.
Στον κρίσιμο τομέα της στελέχωσης, η αδικία είναι εξίσου φανερή: υπάρχουν Δήμοι με πληθυσμό 80.000 και λιγότερους από 200 υπαλλήλους όλων των κατηγοριών, ενώ άλλοι με πληθυσμό 20.000 έχουν πολλαπλάσιους. Η ανάγκη για ένα νέο, αξιοκρατικό μοντέλο στελέχωσης είναι επείγουσα.
Η κεντρική εξουσία διατηρεί υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων, αφήνοντας ελάχιστο χώρο πρωτοβουλιών στους ΟΤΑ, ενώ παραχωρεί αρμοδιότητες χωρίς αντίστοιχους πόρους, μεταθέτοντας ευθύνες χωρίς ουσία. Αυτός ο μηχανισμός κρατά την ΤΑ δέσμια, εξαρτώμενη και συχνά κομματικά χειραγωγήσιμη.
Ειδικά στα απορρίμματα και τις ΑΠΕ, η διαχρονική εμπλοκή του κράτους με πελατειακά κριτήρια έχει στερήσει από την ΤΑ τη δυνατότητα να ηγηθεί στην κυκλική οικονομία και την ενεργειακή δημοκρατία.
Παρά το πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ που ανακοίνωσε η κυβέρνηση τον Απρίλιο του 2025, η ΤΑ παραμένει εκτός εθνικού σχεδιασμού. Τα 12 δισεκατομμύρια ευρώ σε παρακρατηθέντες πόρους δεν αποδίδονται, η στελέχωση παραμένει άνιση, και οι Δήμοι καλούνται να κάνουν περισσότερα με λιγότερα.
Το πλεόνασμα αξιοποιείται για επιδοματικού τύπου παρεμβάσεις, χωρίς μακροχρόνιο όραμα, την ώρα που η ΤΑ θα μπορούσε να προσφέρει στοχευμένη κοινωνική πολιτική, βιώσιμες δημόσιες επενδύσεις και τοπική ανάπτυξη.
Η σκέψη να μεταβιβαστεί στους Δήμους η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ δεν λύνει το πρόβλημα. Ο ΕΝΦΙΑ δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένος πόρος των ΟΤΑ. Είναι προϊόν των μνημονίων, με κοινωνικό κόστος, και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την υποχρέωση της Πολιτείας να αποδώσει θεσμοθετημένους πόρους.
Η Αυτοδιοίκηση δεν είναι μόνο θεσμός, αλλά και παιδεία. Πρέπει να μάθουμε τους πολίτες, ιδίως τις νέες γενιές, να αγαπούν τον Δήμο τους όπως την πατρίδα τους. Να νιώθουν ότι συμμετέχουν, διαμορφώνουν και χτίζουν τον τόπο τους.
Η ενίσχυση της συμμετοχής, η καλλιέργεια τοπικής ταυτότητας και η διοικητική αυτονομία είναι προϋποθέσεις για ισχυρή δημοκρατία και τοπική ευημερία.
Το ΠΑΣΟΚ είναι και πάλι εδώ. Οφείλει και μπορεί να χαράξει τη νέα εθνική στρατηγική για την Αυτοδιοίκηση. Όχι αποσπασματικά. Όχι τεχνοκρατικά. Αλλά με ρίζες στον προοδευτικό του ρόλο και όραμα για μια κοινωνία με ισότητα, συμμετοχή και ανάπτυξη από τα κάτω προς τα πάνω.
Η ανάπτυξη της χώρας περνά μέσα από την ανάπτυξη των Δήμων της.
Δημήτρης Κουκουβινος
Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Ιλίου
Ροή Ειδήσεων
13/07/2025 | 14:40
Ουκρανία: Νεκροί ύποπτοι για συνεργασία με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και τη δολοφονία του συνταγματάρχη Ιβάν Βόρονιτς
13/07/2025 | 14:10
Κ. Τσουκαλάς: «Εν μέσω σκανδάλων και απευθείας αναθέσεων, ο Πρωθυπουργός επιχειρεί να εξωραΐσει την εικόνα του κράτους δικαίου»
13/07/2025 | 14:00
Iράν: O πρόεδρος της χώρας τραυματίστηκε από ισραηλινή επιδρομή στις 16 Ιουνίου σύμφωνα με το πρακτορείο Fars
13/07/2025 | 13:50
Κατερίνα Καραβάτου: «Έχω “ξεγυμνωθεί” μπροστά στην Αέλια, λέγοντας πράγματα που δεν ξέρω αν έπρεπε να της τα πω»
13/07/2025 | 13:40
ΔΥΠΑ: Nέο πρόγραμμα για 170.000 εργαζόμενους και ανέργους – Αύριο Δευτέρα ξεκινούν οι αιτήσεις
13/07/2025 | 13:40
Δ. Σαρηγιάννης για ατμοσφαιρική ρύπανση: «Κλειδί» το πράσινο και η μειωμένη κυκλοφορία – Οι περιοχές της Αττικής με τον πιο «βρόμικο» αέρα
13/07/2025 | 13:30
Υπουργείο Υγείας για το δυστύχημα στο Κολωνάκι: Συνολικά έξι άτομα νοσηλεύονται στο ΚΑΤ
13/07/2025 | 13:20
Υπόθεση Μουρτζούκου – γιατρός Παναγιωτάκη: Κάποιοι είχαν ευαισθητοποιηθεί αλλά λοιδορήθηκαν, είχε παραβατικές συμπεριφορές και τις θεώρησαν «παιδικό παιχνίδι»
13/07/2025 | 13:19
Πυροβολισμοί σε καφετέρια στον Κολωνό – Εμπλέκονται αστυνομικός και πολίτης, και οι δύο τραυματίες
13/07/2025 | 13:10
Αυστηρό μήνυμα της Αθήνας προς Λιβύη: Η Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ δεν προσθέτει κάτι – Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε ενέργεια επί ανυπόστατων συμφωνιών
12/07/2025 | 22:30
Πολιτική αντιπαράθεση για το δημοψήφισμα του 2015 – Για εργαλειοποίησή του κάνει λόγο η κυβέρνηση
12/07/2025 | 22:20
Σιγή ιχθύος από την Ειρήνη Μουρτζούκου για το θάνατο του μικρού Παναγιώτη, λίγες ώρες πριν από την απολογία της
13/07/2025 | 08:25
Γκίλφοϊλ: Η Κίμπερλι μαθαίνει ελληνικά – Οι δεσμοί με την οικογένεια Τραμπ και οι Ελληνες φίλοι της
13/07/2025 | 08:20
Η ώρα της απολογίας για την Ειρήνη Μουρτζούκου – Συγκλονιστικές αποκαλύψεις προανήγγειλε ο δικηγόρος της
12/07/2025 | 22:10
Μελέτη προειδοποιεί ότι το λιώσιμο των παγετώνων μπορεί να ξυπνήσει εκατοντάδες ανενεργά ηφαίστεια
Σχετικά Άρθρα
