ΧΡΟΝΟΜΗΧΑΝΗ
Ήταν ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου 1973, λίγο μετά τις τρεις, όταν οι ερπύστριες του άρματος που στεκόταν μέχρι εκείνη τη στιγμή απέναντι από την πύλη του Πολυτεχνείου άρχιζαν να κινούνται.
Η Χούντα των Συνταγματαρχών, που δυνάστευε από το 1967 την Ελλάδα, είχε πάρει την απόφαση της και θα έπνιγε στο αίμα την εξέγερση που είχε ξεκινήσει δυο μέρες νωρίτερα, στις 14 Νοεμβρίου του 1973 από φοιτητές του Πολυτεχνείου.
Το τανκ κατεδάφισε με ορμή την πύλη του ιδρύματος, παρά το γεγονός ότι λίγο πριν διεξάγονταν διαπραγματεύσεις σε εκείνο το σημείο μεταξύ φοιτητών και των αρχών και εκατοντάδες αστυνομικοί και στρατιώτες εισέβαλλαν στο ίδρυμα κυνηγώντας, χτυπώντας και συλλαμβάνοντας φοιτητές και πολίτες που βρισκόντουσαν μέσα.
Κατά την είσοδο του άρματος συνθλίβονται 2–3 φοιτητές που βρίσκονται πίσω από την πύλη (γεγονός «λίαν πιθανό αλλά ανεπιβεβαίωτο» σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά), ενώ από τα συντρίμμια τραυματίστηκε σοβαρά, με συντριπτικά κατάγματα στα πόδια, η φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου.
Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση συνεχίστηκε ακόμα και μετά την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των αρχών, 840 άτομα συνελήφθησαν, αν και μετέπειτα αναφορές κάνουν λόγο για πάνω από 2000 συλλήψεις.
Η επέμβαση μπορεί να κατάφερε να καταστείλει με βαναυσότητα μια τριήμερη εξέγερση που είχε ξεκινήσει στις 14 Νοεμβρίου από φοιτητές της που αποφάσισαν να κάνουν αποχή από τα μαθήματα τους, αλλά η σπίθα είχε ανάψει και η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος της δικτατορίας είχε αρχίσει.
Άλλωστε, τα γεγονότα του Νοεμβρίου στο Πολυτεχνείο ήταν η κορύφωση ενός ολόκληρου έτους δυναμικών εκδηλώσεων αντίστασης από το φοιτητικό κίνημα ενάντια στο καθεστώς που είχαν ξεκινήσει ξανά από το Πολυτεχνείο, στις αρχές του 1973 και είχαν μεταφερθεί στην Νομική Σχολή Αθηνών.
Το χρονικό της Εξέγερσης
Στις 14 Νοεμβρίου, οι φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου και αποφάσισαν την κήρυξη αποχής από τα μαθήματα, με αίτημα να γίνουν εκλογές για τους φοιτητικούς συλλόγους τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι στα τέλη του επόμενου χρόνου, όπως είχε ανακοινώσει το καθεστώς.
Ακολούθησαν συνελεύσεις φοιτητών στην Ιατρική και στη Νομική σχολή. Μάλιστα, οι φοιτητές της Νομικής εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προϋπολογισμού και ανάκληση του Ν.1347 για την αναγκαστική στράτευση των φοιτητών.
Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, αλλά και άλλοι που πληροφορήθηκαν το νέο. Η αστυνομία αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου. Το απόγευμα πάρθηκε η απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης. Το πρώτο βήμα ήταν η εκλογή Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες, με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία.
Για το σκοπό αυτό άρχισε να λειτουργεί ένας ραδιοφωνικός σταθμός, αρχικά στο κτήριο του Χημικού και αργότερα στο κτήριο των Μηχανολόγων, με εκφωνητές τη Μαρία Δαμανάκη και τον Δημήτρη Παπαχρήστου. Επιπλέον, στο Πολυτεχνείο εγκαταστάθηκαν πολύγραφοι, που δούλευαν μέρα – νύχτα, για να πληροφορούν τους φοιτητές και τον υπόλοιπο κόσμο για τις αποφάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής και των φοιτητικών συνελεύσεων.
Συγκροτήθηκαν συνεργεία φοιτητών, που έγραφαν συνθήματα σε πλακάτ, σε τοίχους, στα τρόλεϊ, στα λεωφορεία και στα ταξί, για να τα γνωρίσουν όλοι οι Αθηναίοι. Στο Πολυτεχνείο οργανώθηκε εστιατόριο και νοσοκομείο, ενώ ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση του χώρου, ξεχωρίζοντας τους ενθουσιώδεις και δημοκράτες Αθηναίους από τους προβοκάτορες.
Η πρώτη αντίδραση του δικτατορικού καθεστώτος ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες να ανακατευθούν στο πλήθος που συνέρρεε στο Πολυτεχνείο και να ακροβολίσει σκοπευτές στα γύρω κτήρια. Στις 16 Νοεμβρίου μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθους που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο, με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ. Οι περισσότεροι διαλύθηκαν. Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από οικοδομές, και άναψαν φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα. Αργότερα, η αστυνομία έκανε χρήση όπλων, χωρίς όμως να πετύχει το στόχο της, την καταστολή της εξέγερσης.
Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, όταν διαπίστωσε ότι η αστυνομία αδυνατούσε να εισέλθει στο Πολυτεχνείο, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το στρατό. Κοντά στο σταθμό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις μοίρες ΛΟΚ και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη. Τρία άρματα μάχης κατέβηκαν προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθμευσαν στις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρα, αποκλείοντας τις πλαϊνές πύλες του ιδρύματος και το άλλο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησε διαπραγματεύσεις, αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε.
Η απόφαση για επέμβαση είχε πια ληφθεί και στις επόμενες ώρες θα διαδραματιζόταν μια από τις βιαιότερες καταστολές στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.
Οι Νεκροί του Πολυτεχνείου
Σύμφωνα με διαφορετικές εκτιμήσεις και στοιχεία, οι νεκροί του Πολυτεχνείου (14-17 Νοεμβριου) μπορεί να φτάνουν μέχρι και τους 80, ενώ έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, με τίτλο «Τεκμηριώνοντας τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973», έχει καταγράψει και αιτιολογήσει πλήρως τις 24 περιπτώσεις, οι οποίες και είναι:
- Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου)
- Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής
- Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας
- Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας
- Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος
- Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου
- Δημήτριος Κυριακόπουλος του Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος
- Σπύρος Μαρίνος του Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος
- Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών, εργάτης
- Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών
- Στυλιανός Καραγεώργης του Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος
- Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος
- Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής
- Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων
- Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος
- Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια
- Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 52 ετών
- Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών
- Αλέξανδρος Παπαθανασίου του Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός
- Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου 63 ετών, βιοτέχνης
- Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος
- Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος
- Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών
- Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών, φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών
Οι επέτειοι στην Μεταπολίτευση
1974
Είναι Νοέμβριος 1974 και η χώρα ανασαίνει ξανά δημοκρατικά εν μέσω ακόμα όμως των πρώτων μηνών της αποχουντοποίησης.
Ο λαός της Αθήνας συμμετέχει σε μια πρωτοφανή πορεία για να τιμήσει την πρώτη επέτειο της εξέγερσης των φοιτητών του πολυτεχνείου.
Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης είναι εκεί… Ένα πραγματικό βίντεο – ντοκουμέντο με τον Γιάννη Ρίτσο να απαγγέλλει την Ρωμιοσύνη μέσα στον χώρο του Πολυτεχνείου.
1981
Το 1981, ένα περίπου μήνα μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, ο Ανδρέας Παπανδρέου γίνεται ο πρώτος πρωθυπουργός που περνά την πόρτα του Πολυτεχνείου για τα τιμήσει τον αγώνα των φοιτητών και τους νεκρούς της εξέγερσης.
[inline_article order=”1″]
Ένα συγκλονιστικό βίντεο – ντοκουμέντο από τα επίκαιρα της εποχής που αναδεικνύει όλο τον ενθουσιασμό, το πάθος και την αίσθηση δικαίωσης του προοδευτικού κόσμου σε εκείνες τις πρώτες μέρες της Αλλαγής.
Ροή Ειδήσεων
28/03/2024 | 14:45
Όλα δείχνουν ότι η Κέιτ Μίντλετον πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου, δηλώνει βασιλικός αναλυτής
28/03/2024 | 14:02
Ανδριολάτου για Μουρατίδη: «Δεν έχω τη θέση να μιλήσω για κάποιον που δεν γνωρίζω»
28/03/2024 | 13:51
Πρώτη παρουσία του Ντάνι Αλβες στα δικαστήρια για να τηρήσει τους όρους αποφυλάκισης
28/03/2024 | 13:38
Γιώργος Λιάγκας: «Αυτά που έκανε ο Μάρκος Σεφερλής πριν 20 χρόνια ήταν τέρατα, τώρα έχει λειάνει τον λόγο του»
28/03/2024 | 13:26
Αντίνοος Αλμπάνης: «Μετά την περιπέτεια της υγείας μου έχω αλλάξει λιγότερο από αυτό που πιστεύω»
28/03/2024 | 12:47
Καταδικάστηκαν οι ιδιοκτήτες κέντρου φροντίδας ηλικιωμένων για τον θάνατο από φωτιά 66χρονου
28/03/2024 | 12:37
Το «αντίο» του Παύλου Γερουλάνου στον Μιχάλη Χαραλαμπίδη: «Βαθιά δημοκράτης, ουσιαστικός σοσιαλιστής, ο Ανδρέας τον άκουγε, το κίνημα τον σεβόταν»
27/03/2024 | 09:54
Βασίλης Σίμος: Ο πρόεδρος της ιχθυαγοράς Αθηνών αναλαμβάνει πολιτικός εκπρόσωπος στο κόμμα Δημοκράτες
27/03/2024 | 14:14
Λάμπρος Κωνσταντάρας για Γιούλικα Σκαφιδά: «Το κρύβει η ίδια;» – Φαίη Σκορδά: «Πιο ξεκάθαρη δεν γίνεται»
27/03/2024 | 08:43
Ελεωνόρα Ζουγανέλη: «Πολλοί σύντροφοί μου δεν μπόρεσαν να με διαχειριστούν, γι’ αυτό και δεν μείναμε μαζί»
27/03/2024 | 13:38
Χειροτονείται ο εγγονός του Ανέστη Βλάχου: «Εύχομαι κάποια στιγμή να ηγηθεί της εκκλησίας» λέει ο πατέρας του
27/03/2024 | 10:27
Αντώνης Ρέμος: «Εξαφάνισαν» την εκκλησία από την υπερπολυτελή βίλα του στη Μύκονο
27/03/2024 | 12:54
Νέες δηλώσεις Ταμήλου μετά τη διαγραφή του: Εμείς οι Τρικαλινοί δεν ευθυνόμαστε για τις διαδικασίες απονομής της Δικαιοσύνης
27/03/2024 | 11:24
Τράπεζες: Αργία διατραπεζικών συναλλαγών στις 29 Μαρτίου και 1 Απριλίου λόγω καθολικού Πάσχα
27/03/2024 | 18:39