Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι γονείς; Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, πρέπει να εξηγήσουν την κατάσταση, ότι δηλαδή τα μέτρα είναι απαραίτητα για την προφύλαξη όλων μας, και βέβαια των αγαπημένων μας προσώπων. Να δημιουργήσουν μαζί με το παιδί ένα καθημερινό πρόγραμμα ώστε να νιώσει ασφάλεια και κανονικότητα, και επιδιώξουν την επικοινωνία με τα αγαπημένα του πρόσωπα μέσω διαδικτύου. Σε κάθε περίπτωση να επενδύσουν στην καθημερινή και ουσιαστική επικοινωνία και να δημιουργήσουν κίνητρα, ώστε να διατηρείται το ενδιαφέρον και η στοχοθεσία.
Πρέπει να επεξηγήσουν στα παιδιά ότι η κατάσταση είναι προσωρινή και θα επανέλθουν στη σχολική ζωή, καλλιεργώντας ένα κλίμα αισιοδοξίας. Σημαντικό επίσης είναι να μην εκθέτουν αλόγιστα και χωρίς μέτρο και επίβλεψη τα παιδιά σε ειδήσεις για την πανδημία, καθώς και ακατάλληλες εικόνες και υλικό.
Μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν βοηθήματα, εικόνες και βιβλία και συζητήσουν με τα παιδιά, ήρεμα, χωρίς υπερβολές και πανικό.
«Ο κορονοϊός Covid-19 και οι μικροί ήρωες», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ είναι η ιστορία της πανδημίας ειπωμένη για μικρά παιδιά, με αισθητική, χιούμορ, αγάπη και αισιοδοξία που τόσο χρειαζόμαστε. Με πολύχρωμες και ευφάνταστες εικόνες της Αλεξάνδρας Κοκκέβη, η αφήγηση ζωντανεύει και όλοι περιηγούμαστε με τον δικό μας τρόπο σε αυτά που περάσαμε. Είναι ένα ιδανικό εργαλείο για τους γονείς που χρησιμοποιώντας τις εικόνες βοηθούν τα παιδιά στην κατανόηση εννοιών και των συμπεριφορών που βοηθούν*. To βιβλίο δημιούργησαν οι νέοι του “
we-knowhow.gr”, της πρώτης πλατφόρμας που δημιουργήθηκε υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού προγράμματος SELMA, με την υποστήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Ε.Ε.Ι.), μιας πλατφόρμας που ξεχειλίζει από νεανική αισιοδοξία και θετική σκέψη.
Η Αν. Καθηγήτρια κυρία Άρτεμις Τσίτσικα απαριθμεί τις επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα παιδιών και εφήβων κατά την περίοδο αυτή, όπως αυτές καταγράφηκαν στη διεθνή βιβλιογραφία:
Α. Αγχώδεις εκδηλώσεις
Ο περιορισμός στο σπίτι, καθώς και ο φόβος μετάδοσης του COVID-19, γνωστός και ως «Κορωνοφοβία» (Coronaphobia), συσχετίστηκαν με ήπια έως και σοβαρά συμπτώματα άγχους, καθώς και σύγχυση, φοβίες, μετά-τραυματικό στρες και αϋπνία. Οι οικογενειακές συγκεντρώσεις και επισκέψεις περιορίστηκαν, κυρίως λόγω φόβου μετάδοσης του ιού από τα νεώτερα μέλη στους ηλικιωμένους, και αυτό μετέβαλλε σημαντικά την καθημερινότητα προκαλώντας συναισθηματικές απώλειες στα παιδιά και σημαντικές πρακτικές δυσκολίες σε όλη την οικογένεια.
Β. Καταθλιπτικό συναίσθημα
Η παρατεταμένη αποχή από την καθημερινή ρουτίνα του σχολείου και η απόσταση από φίλους και δραστηριότητες είχαν ως αποτέλεσμα το έλλειμμα κινήτρου και την μελαγχολική διάθεση. Παρατηρήθηκαν μείωση ενδιαφέροντος για ευχάριστες δραστηριότητες, μείωση εξωτερικών δραστηριοτήτων, εκτεταμένη χρήση κινητού τηλεφώνου και γενικά στάση παραίτησης και έλλειμμα προοπτικής/αισιοδοξίας.
Γ. Σε παιδιά και εφήβους με προϋπάρχουσες καταστάσεις
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), δυσκολεύτηκαν ιδιαίτερα στο να ακολουθήσουν βασικές οδηγίες και περιορίστηκε σημαντικά η ανεξαρτησία τους και οι ευκαιρίες φυσικής άσκησης και δραστηριότητας, με αποτέλεσμα την ένταση, εκρήξεις θυμού και βίαιες συμπεριφορές που εκφράστηκαν στην αλληλεπίδρασή τους με τους γονείς και γενικότερα το περιβάλλον τους.
Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) ήταν ιδιαίτερα νευρικά, με επιπλέον δυσκολίες στην συγκέντρωσή τους και την τήρηση του καθημερινού προγράμματος, ενώ υπήρξε υπερβολική διαδικτυακή χρήση. Δεν μπορούσαν να συγκεντρωθούν και να υλοποιήσουν καθημερινές δραστηριότητες, όπως περιγράφθηκε από τους γονείς τους. Η ρύθμιση της φαρμακευτικής αγωγής και η διατήρηση προγράμματος ύπνου λειτούργησαν βοηθητικά.
Παιδιά και έφηβοι με διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία – βουλιμία) αποδιοργανώθηκαν σε σημαντικό βαθμό και παλινδρόμησαν. Ορισμένες περιπτώσεις είχαν σημαντικές επιπτώσεις και χρειάστηκαν νοσηλεία.
Το κλείσιμο των γυμναστηρίων δημιούργησε ανασφάλεια και αίσθημα απώλειας και απομόνωσης σε εφήβους με ορθορεξία (δηλ. ιδιαίτερη έως υπερβολική προσκόλληση σε κανόνες υγιεινής διατροφής και άσκησης).
Παιδιά με διαδικτυακή συμπεριφορά εξάρτησης παρουσίασαν επιδείνωση με σημαντική σωματική επιβάρυνση, έλλειμμα σωματικής άσκησης και κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ μπροστά στην οθόνη, διαταραχές ύπνου και αναστροφή του ωραρίου, καθώς και παραμέληση της σωματικής τους υγιεινής. Έφηβοι σε οριακό σημείο σχολικής διαρροής απομακρύνθηκαν περαιτέρω από το σχολείο και την εκπαιδευτική διαδικασία, τουλάχιστον για τη φετινή χρονιά.
Δ. Άλλες ψυχοκοινωνικές και εκπαιδευτικές συσχετίσεις
Οι ώρες μπροστά από μια οθόνη, όχι μόνο για εκπαιδευτικούς λόγους αλλά και για διασκέδαση, αυξήθηκαν και παρατηρήθηκε συστηματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του διαδικτυακού παιχνιδιού και της προβολής ταινιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η σωματική άσκηση, με τις αντίστοιχες συνέπειες.
Είναι σημαντικό, υπογραμμίζει η κυρια Τσίτσικα, να προτρέπουμε τους μαθητές να κάνουν συχνά μικρά διαλείμματα, άσκηση μέσα και έξω από το σπίτι και οπωσδήποτε, όπου είναι εφικτό, επιδιώκουμε καθημερινή επαφή με τη φύση. Η κοινωνική απόσταση δεν συνεπάγεται απομόνωση. Επιπλέον, εφαρμόζουμε με καλή διάθεση την καθημερινή μας ρουτίνα, και δίνουμε ένα θετικό μοντέλο ως ενήλικες. Ενθαρρύνουμε τη δημιουργική έκφραση ενισχύοντας τα ιδιαίτερα ταλέντα του παιδιού.
Ωστόσο από όλη αυτή την κατάσταση υπάρχουν και θετικά- δόθηκε ο χρόνος και η ευκαιρία σε όλους να επαναπροσδιορίσουν στόχους, να ενδυναμώσουν σχέσεις και να κάνουν όνειρα, να εκτιμήσουν τα κεκτημένα και να ανεβάσουν τον πήχη αξιών.
“Μπορούμε όλοι μαζί να μάθουμε πολλά από αυτή την περιπέτεια και να εξελιχθούμε, να γίνουμε πιο υπεύθυνοι, ενεργοί και πειθαρχημένοι, με ευαισθησία στο κοινό καλό”, σημειώνει η κυρία Τσίτσικα.
Το “
we-knowhow.gr” είναι μια μεγάλη διαδικτυακή παρέα που όλο μεγαλώνει και δυναμώνει, ξεχειλίζει αισιοδοξία και θετική σκέψη. Τα παιδιά διψώντας για επικοινωνία και δημιουργική έκφραση στέλνουν καθημερινά έργα ζωγραφικής, ερωτήσεις, e-mails, κείμενα με απόψεις ή σκέψεις, συμβουλές, γνώμες, φωτογραφίες με σχόλια και επικοινωνούν στα κοινωνικά δίκτυα, μέσα από ένα ιδιαίτερα θετικό περιβάλλον δημιουργικής χρήσης της τεχνολογίας. Υπάρχουν πολλές θεματικές, videos ενημέρωσης με βάση τις ερωτήσεις τους και την επικαιρότητα.
Υπεύθυνοι υλικού και διαχείρισης είναι η ψυχολόγος κα Μαρία Μαθιουδάκη, φοιτήτρια του ΠΜΣ «Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας» της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και ο κος Σπύρος Μιχαλέας, Ιστορικός και Επιστ. Συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Την περίοδο του πρώτου lockdown την πλατφόρμα επισκέφθηκαν 9.085 έφηβοι και καθημερινά έχει συμμετοχή και αλληλεπίδραση μέσω instagram και facebook.