OPINION
Η ηγεσία είναι μια έννοια «βαριά» στο δικό μας αναφορικό πλαίσιο. Ο «ηγέτης», πάντα άντρας στο φαντασιακό μας, είναι πρόσωπο που αγγίζει τα όρια του μύθου. Έχει εξαιρετικές ικανότητες επιβολής και πειθούς, στρατηγική σκέψη και ικανότητα να επεκτείνει τα όριά του (έστω και) μονομερώς. Είναι μια φιγούρα που καθοδηγεί την ομάδα, δεν ανήκει σε αυτήν.
Γράφει η Παυλίνα Σπανδώνη, Σύμβουλος Κοινωνικής Πολιτικής και Σχεδιασμού, Γραμματέας της πολιτικής κίνησης Μπροστά
Στην, πρόσφατη, πιο light αγγλοσαξονική εκδοχή του βλέπουμε ηγέτες να βρίσκονται παντού. Διαβάζουμε: νέοι ηγέτες κάτω των 30 ετών, κάτω των 18 ετών, μέχρι 40 ετών, των κοινωνικών επιχειρήσεων, των τραπεζών, της οικολογίας, του αθλητισμού δεν υπάρχει τομέας που να τον έχει αναλάβει το marketing και να μην έχει μπει στην trendy διαδικασία της ανακήρυξης «ηγετών». Το «Ηγέτης για ένα τεύχος» τείνει να αναμετρηθεί με το «Διάσημος για 15 λεπτά της ώρας» κατά Άντυ Γουόρχολ.
Πέραν του αστείου, το καλό με τη δεύτερη εκδοχή είναι ότι απομυθοποιεί τον ηγέτη και φέρνει στο προσκήνιο το νόμιμο ερώτημα: «Ηγέτης, σε ποιον τομέα;». Φεύγουμε, λοιπόν, από την αδιαμφισβήτητη κυριαρχική φιγούρα του Υπερ-Ηγέτη και επιλέγουμε εμείς τον τομέα και τον ηγέτη του. Έτσι, μπορεί κανείς να στραφεί πέρα από τις προνομιακά αναπαραγόμενες αξίες: το χρήμα, την πολιτική δύναμη, τη θρησκεία και κάθε είδους πατροπαράδοτη εξουσία. Μπορούμε, στα κέφια μας, ακόμα και να αναζητήσουμε τον ηγέτη της συλλογής πεταλούδων.
Πλησιάζουμε έτσι στη σημαντική διαπίστωση ότι εμείς που επιλέγουμε (ή απλώς καταναλώνουμε) έναν «ηγέτη» ως τέτοιον, γινόμαστε και συμμέτοχοι στη συμβολική σημασία που αποκτά τόσο ο τομέας όπου αυτός ηγείται όσο και ο τρόπος με τον οποίο αυτός ασκεί την ηγεσία του.
Αυτή η προσωπική επιλογή μας είναι μια δύναμη που δεν συνειδητοποιούμε πάντα ότι έχουμε, για αυτό και πέφτουμε σε αντιφάσεις.
Σήμερα, λοιπόν, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, επιλέγω να γράψω ότι είναι θεμελιώδες κάποιος να είναι ηγέτης της ίδιας του της ζωής. Να μπορεί να τη διαμορφώνει, να την οδηγεί εκεί που επιθυμεί, εντός των αναπόφευκτων περιορισμών της συνύπαρξης με τον διπλανό του. Είναι κάτι φαινομενικά απλό που όλοι θα έπρεπε να είμαστε αλλά δεν είμαστε. Γιατί οι τεράστιες ανισότητες μεταξύ ατόμων, κοινωνικών ομάδων, χωρών, εθνών, φύλων δημιουργούν ζωές «πολλών ταχυτήτων»: κυριαρχικούς εξουσιαστές, ενεργούς πολίτες, καθοδηγούμενους οπαδούς έως και, δούλους που πωλούνται και αγοράζονται στα παζάρια για να πεθάνουν στη δουλειά στις παρυφές του κόσμου μας.
Σε αυτόν τον πόλεμο επιβίωσης μια γυναίκα πολύ πιο δύσκολα μπορεί να ηγηθεί της ζωής της. Ανεξάρτητα από το ακριβές πλαίσιο που έχει γεννηθεί, η θέση της είναι συγκριτικά πολύ πιο δύσκολη γιατί απλώς είναι γυναίκα. Δεν υπάρχει κανένα λογικό επιχείρημα, όπως σε καμία άλλη διάκριση. Αν υποστηρίζαμε ότι οι άνθρωποι που γεννιούνται π.χ. με φακίδες ή με ξανθά μαλλιά πρέπει να ζουν κατώτερες ζωές από τους άλλους, το λιγότερο για το οποίο θα μας κατηγορούσαν θα ήταν για φασισμό.
Σήμερα, είναι η παγκόσμια ημέρα των αριθμών που δείχνουν το πόσο πιο φτωχές, πιο αναλφάβητες, πιο στερημένες ακόμα και των βασικών δικαιωμάτων τους, πιο «αντικείμενα», πιο αποκλεισμένες κοινωνικά είναι οι γυναίκες παντού. Τι είδους τύφλωση παθαίνουμε μπροστά στους αριθμούς που δείχνουν τι σου συμβαίνει όταν τύχει να γεννηθείς γυναίκα συγκριτικά με το να έχεις γεννηθεί άντρας;
«Ναι», σου λέει ο άλλος έχοντας το παράδειγμα της αδερφής του της τραπεζικού, «στην Αφρική το πρόβλημα είναι μεγάλο». Το ίδιο σου λέει και η γειτόνισσα, η δικηγόρος.
Και δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις να απαντάς.
- Από τον συντηρητικό κοινωνικό έλεγχο που τις κατευθύνει να ζήσουν «γυναικείες» ζωές ανεξαρτήτως των ικανοτήτων τους; Αλήθεια, έχεις καταλάβει ότι εσύ και η μητέρα σου η μηχανικός δεν αποτελείτε τον μέσο όρο; Σε νοιάζει για την άλλη γυναίκα;
- Από τις έως και 25% μικρότερες αμοιβές για ίσης αξίας δουλειά που δίνονται Ευρωπαίες, ακόμα και στη Σουηδία; Αυτό σε χρήμα υπολογίστηκε σε 500.000 ευρώ κόστος σε όλη τη διάρκεια της εργασιακής ζωής μιας γυναίκας. Χρήματα που στερείται όχι μόνο η γυναίκα αλλά και η οικογένειά της. Επειδή είναι γυναίκα.
- Από τον πολλαπλάσιο κόπο που καταβάλλουν για να επιβιώσουν ως πανεπιστημιακοί με δευτερεύοντες ρόλους, μεγάλο προσωπικό κόστος και αμφίβολη εξέλιξη; Ενδεικτικά, στην Ελλάδα του 2007: Φοιτήτριες 50% του συνόλου, γυναίκες μέλη ΔΕΠ 27%, ερευνήτριες 35%, ερευνήτριες Α’ 17%,
- Από συμμετοχή στη βουλή και την τοπική αυτοδιοίκηση; Παρακαλώ, εξηγήστε το: Ελληνίδες ψηφοφόροι 51%, βουλευτές max. 23%, μέλη δημοτικών συμβουλίων 16%, δήμαρχοι 5%.
- Από τη φτώχεια των μονογονεϊκών οικογενειών του Πρώτου Κόσμου; Την ανεργία των νέων γυναικών γύρω μας που αγγίζει το 52%;
- Από την αυξημένη προσωπική θυματοποίηση στην οικογένεια, στην εργασία και αλλού;
- Από την απαξίωση της μητρότητας ιδίως των γυναικών ελευθέρων επαγγελματιών;
- Από τους πρωτόγονους νόμους μας που οδηγούν τα ανήλικα κορίτσια σε γάμους με τους βιαστές τους, με την «ευχή» των γονιών τους;
Κάθε χρόνο τέτοια μέρα γίνεται πολλή αναφορά στην ενθάρρυνση των γυναικών να φτάσουν σε θέσεις εξουσίας ή λήψης αποφάσεων. Τελικά, σε αυτήν την κατάσταση, τι ακριβώς περιλαμβάνει το αίτημα για γυναικεία ηγεσία αν δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να ηγηθούν των βασικών παραμέτρων της ζωής τους;
Η συνήθης απάντηση είναι ότι εάν αναδειχθούν γυναίκες-ηγέτιδες σε χώρους ισχύος τότε τα πρότυπα θα αλλάξουν και οι άλλες γυναίκες θα ακολουθήσουν. Αυτό από μόνο του είναι ανεπαρκές. Γιατί θα ακολουθήσουν μόνο οι γυναίκες που είναι αποδεκτές βάσει των αρχών με τις οποίες ασκείται η κάθε εξουσία. Δεν θα φύγει η κα Λαγκάρντ για να έρθει μια Μητέρα Τερέζα στο Δ.Ν.Τ.. Ο οργανισμός αποφασίζει ποιο άτομο τον εξυπηρετεί. Η συγκεκριμένη γυναικεία ηγεσία είναι μόνο επιφανειακή. Για την ακρίβεια δεν είναι καν ηγεσία με ένα «γυναικείο» περιεχόμενο, απλώς ασκείται από άτομο που ενίοτε φοράει φούστα. Επιπλέον, δεν δείχνει να ενδιαφέρεται ειδικά για την τύχη των γυναικών ή των μη προνομιούχων ανθρώπων που επηρεάζονται από τη συγκεκριμένη εξουσία. Άρα έχει και ελάχιστη ή ανύπαρκτη τη συνείδηση μιας τέτοιας διάστασης.
Στη σημερινή εποχή εκτίναξης των ανισοτήτων με μοχλό τον νεοφιλελευθερισμό, είναι οπωσδήποτε η ώρα για ένα διαφορετικό περιεχόμενο της ηγεσίας, σε οποιονδήποτε τομέα και αν ασκείται. Υπάρχει, όμως, γυναικεία ηγεσία ή είναι εφεύρημα του φεμινιστικού κινήματος;
Πιστεύω πώς ναι. Και υπάρχει τουλάχιστον ένας άντρας από ένα απρόσμενο στρατόπεδο που το πιστεύει εξίσου.
Ο Thomas Chamorro-Premuzic, Καθηγητής Οργανωτικής Ψυχολογίας στο UCL, δημοσίευσε στο Harvard Business Review (2013) το συμπέρασμα ότι όταν αναζητάμε να ορίσουμε διευθυντές, επικεφαλής (και, κατ’ επέκταση ηγέτες κάθε είδους) τείνουμε να επιλέγουμε άτομα με macho χαρακτηριστικά όπως η ανάληψη μεγάλου ρίσκου, η επιθετικότητα, η ανταγωνιστικότητα και το μοναχικό παιχνίδι, χαρακτηριστικά που βρίσκονται συχνότερα σε άντρες. Τους διαλέγουμε πιστεύοντας ότι θα μας εξασφαλίσουν επιτυχία. Στο άρθρο του με τον πολύ εύγλωττο τίτλο «Γιατί τόσοι ανίκανοι άντρες γίνονται ηγέτες;» περιγράφει ότι ακριβώς αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που οδηγούν και σε τεράστιες αποτυχίες.
Αντιθέτως, χαρακτηριστικά όπως το μετρημένο ρίσκο, το προσωπικό ενδιαφέρον για τον άλλον, το δέσιμο της ομάδας, η ενσυναίσθηση τα οποία καλλιεργούνται κοινωνικά κυρίως σε γυναίκες, απορρίπτονται από την κρατούσα αντίληψη ως “soft” και δευτερεύοντα ενώ είναι αυτά που κατά τον Premuzic εξασφαλίζουν τα θετικά αποτελέσματα, όχι οπουδήποτε αλλά στον σκληρό κόσμο των επιχειρήσεων και των επενδύσεων.
Συνεπώς, είμαστε υπεύθυνοι για τους ηγέτες που αναδεικνύουμε και για τα αποτελέσματα που εκείνοι φέρνουν. Λάθος αξίες = λάθος ηγέτης = λάθος αποτέλεσμα. Και το αντίθετο.
Θα αναδείξουμε σίγουρα νέες ηγέτιδες και νέους ηγέτες, σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης και οι γυναίκες πρέπει να στηριχθούν να συμμετάσχουν, να βγουν μπροστά. Για λόγους πρωτίστως κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και συνολικού οφέλους από την απελευθέρωση αυτών των εξαιρετικά σημαντικών δυνάμεων της κοινωνίας.
Πρώτα όμως χρειάζεται να επιμείνουμε στα πεδία που πάντα αφήναμε, μελαγχολικά, στην άκρη. Να στηρίξουμε όσες και όσους, ενώ γνωρίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού, δεν θέλουν να προχωρήσουν μόνοι και επί πτωμάτων αλλά μαζί με τους άλλους, που σέβονται τα δικαιώματα και τη ζωή όλων, τιμούν τα δημόσια αγαθά πάνω από τα ιδιωτικά, τολμούν να υπερασπιστούν ανθρώπους, ομάδες, αξίες και θεσμούς που χρειάζονται υπεράσπιση και εργάζονται για να παραδώσουν κάτι καλύτερο από αυτό που παρέλαβαν σε κάποιους που, ίσως, δεν έχουν γεννηθεί ακόμα.
Αυτή πρέπει να είναι η γυναικεία ηγεσία και, ασφαλώς, δεν είναι μόνο γυναικεία υπόθεση.
Ροή Ειδήσεων
25/04/2024 | 23:10
Aνδρέας Μικρούτσικος για Κωνσταντίνα Σπυροπούλου: Είπα τη γνώμη μου και απειλήθηκα με μήνυση
25/04/2024 | 22:44
Λιμάνι Πειραιά: Διάσωση 71χρονης που έπεσε στη θάλασσα για να πιάσει τη βαλίτσα της
25/04/2024 | 22:13
Survivor: Ο Σάββας Γκέντσογλου στην πρώτη αντίδραση μετά την οικειοθελή αποχώρηση
25/04/2024 | 21:49
Εύα Καϊλή: Θα πάω να ζήσω στην Ιταλία – Αιχμές κατά της Μέτσολα και της Ευρωβουλής
25/04/2024 | 21:40
Δέσποινα Καμπούρη: Την πρώτη φορά που βγήκε ο Νίκος Συρίγος στην τηλεόραση είχα καρδιοχτύπι σαν να έβγαινα εγώ
25/04/2024 | 21:22
Ράδιο Αρβύλα-Ο Αντώνης Κανάκης έριξε καταγγελτική αυλαία: «Δυστυχώς η σεζόν είχε δυο πρόσωπα»
25/04/2024 | 20:37
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ανατριχιαστικό το επεισόδιο στη Βουλή, δεν γίνεται η Βουλή να μετατρέπεται σε αρένα
25/04/2024 | 20:17
Αλέξης Κούγιας για Εύη Βατίδου: «Έδωσε το 25% σε πέντε δικηγόρους για να πάρουν την περιουσία των παιδιών μας»
25/04/2024 | 20:09
Στέφανος Κασσελάκης: Θέλω δύο θητείες ως πρωθυπουργός – Θέλω μέχρι τα 40 μου να αποκτήσω παιδί
25/04/2024 | 10:59
Λιάγκας για Νίκο Παπανδρέου: «Το λέω πρώτη φορά… όσοι ψηφίσετε ΠΑΣΟΚ, δείτε αυτόν τον άνθρωπο»
25/04/2024 | 08:54
Κούγιας για Βατίδου: «Έδωσε το 25% σε πέντε δικηγόρους για να πάρουν την περιουσία των παιδιών»
25/04/2024 | 08:47
Γιώργος Γεννηματάς: Ένας εμβληματικός πολιτικός, ένα ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και ο εμπνευστής του ΕΣΥ που «έφυγε» νωρίς
25/04/2024 | 09:22
Κωνσταντινίδης: «Εγώ έφταιξα για το “MEGA καλημέρα’ – Κόπηκε, μην κοροϊδευόμαστε, δεν υπάρχει χαρά που τελειώνει»
25/04/2024 | 14:39
Γιάννης Καλλιάνος: Μπαμπά μου σε αγαπάω απέραντα και σου ζητώ συγνώμη, έκανα ό,τι μπορούσα
25/04/2024 | 14:13
Δημοσκόπηση Opinion Poll: Κυριαρχία ΝΔ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη – Tι πιστεύουν οι πολίτες για Δούκα, Αγγελούδη
25/04/2024 | 08:39
Ελένη Φουρέιρα: Έμεινε άναυδη με την ερώτηση της ρεπόρτερ για τον Κωνσταντίνο Αργυρό
Σχετικά Άρθρα
